Wat doet de inflatie met jouw lening?

Het sprookje is voorbij. Tien jaar lang hebben we heel weinig intrest moeten betalen aan de bank om voor een huis te lenen. Een één met een cijfer na de komma was de standaard geworden. Sinds juli 2022 is dat veranderd, en dat heeft alles te maken met de inflatie en de ECB. Euh, wat heeft de Europese Centrale Bank met mijn huis te maken? Een klein lesje economie.

Eigenlijk is het simpel: vraag en aanbod, vraag en aanbod, vraag en aanbod. Daar blijft het allemaal rond draaien. Laat ons beginnen bij de inflatie.

Inflatie betekent dat het leven duurder wordt, dat producten duurder worden. Als je een winkelkar vult en je betaalt daar 100 euro voor in het begin van het jaar, dan zal je voor dezelfde producten, aan een inflatie van 10%, op het einde van het jaar 110 euro moeten betalen. Dat is wat er gebeurd is in 2022: we hebben dat jaar afgeklokt op een inflatie van een dikke 10%.

Er zijn veel aanjagers voor inflatie, maar de basis is altijd dat de vraag harder stijgt dan het aanbod. Denk aan een tekort aan arbeidskrachten en het bijhorende tekort aan producten, stijgende transportkosten, hoge energieprijzen, algehele onzekerheid… De coronacrisis en de oorlog in Oekraïne waren allebei enorme hefbomen voor dat soort ellende. Inflatie is bovendien een snel draaiende spiraal, omdat het ene tekort het andere aanzwengelt. En dat stopt zeker niet bij de landsgrenzen.

Om die spiraal te breken, heb je een overkoepelende instantie nodig die vanop een hoger niveau kan ingrijpen. Voor ons is dat de Europese Centrale Bank, en haar wapen is de basisrente. Als de ECB die laag houdt, dan is het nadelig voor een bank (en haar klanten) om geld op te potten. Sparen rendeert voor niemand omdat de intresten zo laag liggen. Dat is wat we van 2012 tot 2022 gezien hebben: een basisrente van 0% (ze zakte zelfs onder nul). Gevolg: een spaarboekje bracht ons helemaal niets op en ook de intrest op hypothecaire leningen lag historisch laag.

Het geld moest rollen door te consumeren. En dat is massaal gebeurd, tot aan de coronacrisis. Toen viel alles stil aan de kant van de productie. Lees: het aanbod begon te dalen. De ECB wilde toen niet meteen de rente verhogen (en de vraag mee verlagen), omdat ze dachten dat het een tijdelijke dip zou zijn. Maar economen zijn het er nu over eens dat ze daar niemand een dienst mee bewezen. De inflatie ging aan het rollen, en het duurde tot juli 2022 voor alle lichten op rood sprongen. De vraag was veel hoger geworden dan het aanbod.

Uiteindelijk heeft de ECB wél ingegrepen. In de tweede helft van 2022 trokken ze de basisrente trapsgewijs op van -0,5% naar 2%. Onze banken anticipeerden meteen op de gevolgen daarvan, door hun vinger op de knip te houden. Ineens was het gedaan met de supergoedkope hypothecaire leningen. Je zal met een intrestvoet van 3,5% wel twee keer nadenken alvorens je nog 20.000 euro meer op een huis biedt dan de vraagprijs, en dat is precies de bedoeling van de ECB. Zuinig zijn wordt weer aangemoedigd. Met een zekere vertraging gaat de intrest op de spaarboekjes ook mee omhoog.

En wat in 2023? De economen en hun glazen bol voorspellen dat de ECB in de tweede helft van dit jaar de basisrente niet verder zal optrekken. We zien namelijk nu al dat de inflatie op Belgisch en Europees niveau aan het zakken is. We zitten weer onder de 10%. De hoge basisrente zal geen jaren meer aanhouden. Willen we nu gezegd hebben dat we teruggaan naar de situatie van 2012-2021? Absoluut niet. De zotte jaren maken weinig kans om terug te keren. Maar dat we opnieuw zakken naar 3% of 2,5% lijkt realistisch.

Goed nieuws voor wie niet de Financial Times leest: wij doen dat wel. Onze hypotheek.experts zijn mee met de trends — en vooral: zijn mee met de voorwaarden van de banken. Zodat je zelf niet moet gaan vergelijken, in tijden waar de percentjes weer tellen.