Het JKP: te mooi om waar te zijn

De bedoeling was nobel, absoluut. De overheid wilde consumenten helpen door aan elke lening een score toe te kennen. Het idee was om met het ‘jaarlijks kostenpercentage’ (JKP) de wildgroei aan kleine lettertjes en extra voorwaarden in één objectief cijfer te vatten. Een lening met een laag JKP is een goeie lening, voilà. Maar als het te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het dan meestal ook.

Wie leningen vergelijkt, vergelijkt intrestvoeten. Op hoeveel jaar en aan hoeveel percent, dat is wat elke sterveling van een lening onthoudt. Maar naast die intrestvoet zijn er nog veel meer kosten verbonden aan een hypothecair krediet. Dossierkosten, schattingskosten en verzekeringen, om er maar een paar te noemen. Ze zijn minder zichtbaar, moeilijker uit te leggen en dus ideaal om leningen ondoorzichtig te maken. Daarom wilde de overheid transparantie brengen, met één objectief cijfer: het JKP.

Bankiers zijn sinds 2017 verplicht om het JKP mee te delen bij elke lening. Elke kredietgever moet dezelfde spelregels volgen. Dit zijn de kosten die ze moeten opnemen bij de berekening:

• de intrestvoet
• dossierkosten en schattingskosten
• verplichte rekening en verzekeringen

Stel dat een bank een rentevoet van 3% rekent, dan zou het JKP wel eens 3,5% kunnen zijn. Die 0,5% die erbij gekomen is, dat is de optelsom van alle extra kosten. Het JKP zal altijd wat hoger liggen (want 0% kosten bestaat niet), maar hoe dichter het bij de basisrentevoet komt, hoe meer de bank open kaart met jou speelt. Als er bijna 1% bijkomt in het JKP, mag je toch je wenkbrauwen optrekken (of fronsen).

En hoe volledig is het JKP? Laat ons de opgenomen kosten eens met een scherp mes fileren.

• INTRESTVOET — Dat is eenvoudig en objectief, geen probleem. Behalve als het een variabele intrestvoet is, dan zit enkel de rentevoet van bij de start in het JKP. Die rente is per definitie onvoorspelbaar — variabel, weet je wel — dus je vergelijkt appelen met peren als je een JKP voor een vaste of variabele lening tegen elkaar uitspeelt.

• DOSSIER- EN SCHATTINGSKOSTEN — Goeie zaak. Een bank met hoge dossierkosten zal er slechter uitkomen, net als een bank die verplicht een schatter inschakelt. Hier geen addertjes onder het gras.

• REKENINGEN EN VERZEKERINGEN — Hier schiet het JKP lelijk tekort, omdat de banken er de hoekjes kunnen afrijden. Wie een lening afsluit, moet vaak een verplichte zichtrekening openen waar ook je loon op gestort wordt. Als er kosten aan die rekening plakken, moeten die mee in het JKP. Maar… het JKP kijkt enkel naar het eerste jaar. Wie jonger is dan 26 en voor een huis leent, krijgt bijvoorbeeld een gratis rekening. De latere kosten zijn niet meegeteld. Handig!

Hetzelfde truukje kan de bank toepassen met de brandverzekering. Ze geven bijvoorbeeld 50% korting op het eerste jaar, het enige wat telt voor het JKP. Daarna betaal je volle pot. Of ze pakken het stiekemer aan: ze houden de premie laag in het begin maar laten dan na een jaar weten dat er toch wat lacunes zitten in de dekking. Je vergelijking van de JKP’s ben je tegen dan al helemaal vergeten natuurlijk.

Bij de schuldsaldoverzekering gaan ze dan weer uit van een forfait, zonder dat ze al te veel details vragen. Ze nemen het tarief voor een jonge niet-roker, terwijl jij misschien al tien jaar sigaren paft. Wees maar zeker dat je uiteindelijk een duurdere schuldsaldoverzekering zal betalen, maar het is niet de premie die ze opnemen in het JKP. Enzovoort, enzovoort.

Dankzij de wet Dermagne is het sinds 2024 wel makkelijker om na een tijdje van verzekering of rekening te switchen, maar het zal niet de bank zijn die jou daaraan herinnert…